İnsanların milattan önce dünyanın düz olmadığını da bu sayede anladığı, oldukça etkileyici bir doğa olayından bahsetmek istiyorum bugün: Tutulmalar. Tutulmalar, gök cisimlerinin birbirlerinin önünden geçerken veya birbirlerinin gölgesinde kalırken meydana gelen astronomik olaylardır. İki farklı türde tutulma vardır: Güneş tutulmaları ve ay tutulmaları. Hadi bunları daha yakından inceleyelim!
Güneş Tutulmaları
Tutulmanın basitçe gökyüzünde normalde görebildiğimiz bir nesneyi görmemizin başka bir nesne tarafından engellenmesidir diyebiliriz. Güneş tutulması sırasında Ay, Güneşin önüne geçerek Güneş'in Dünya üzerine düşen ışığını engeller. Bu bilimsel olayın nasıl gerçekleştiğine ve türlerine geçmeden önce insanlığın yıllarca bu tutulmalara şahit olduğunu ve nedenini bilmedikleri bu belirsizliğin onlara korku ve endişe verdiğini de söylemeden geçmeyelim. Öyle ki bu olay kötü olayların habercisi ve tanrıların kızgınlığı olarak da görülmüş ve söylentilere göre, geçmişte bu olayı öngöremediği için kellesi alınan bazı gökbilimciler de olmuştur. Konumuza dönecek olursak 3 farklı güneş tutulması olduğunu söyleyebiliriz:
Tam Güneş tutulması: Ay, Güneş'i bu durumda tamamen örter ve Dünya üzerinde kısa süreli bir karanlığa sebep olur. Tam Güneş tutulmaları 18 ayda bir Dünya'nın herhangi bir yerinde mutlaka gerçekleşse de, aynı yerde tekrar görülmesi pek olası değildir. Bu tutulmanın en büyüleyici yanlarından biri, tutulma tamamlanmadan hemen önce veya tamamlandıktan hemen sonra, Güneş ışınlarının Ay kraterleri üzerinden sızarak bize ulaşması sonucu oluşan görüntüdür ve bu görüntüyede 'Elmas Yüzük Etkisi' denir.
Parçalı Güneş tutulması: Ay, Güneş'in yalnızca bir kısmını örter ve ortaya Güneş'ten ısırık alınmışçasına bir görüntü çıkar.
Halkalı Güneş tutulması: Ay, Dünya'dan çok uzak olup boyut olarak daha küçük gözüktüğü ve Güneş'in önünde durduğu zamanlarda ortaya çıkar. Güneş'in boyutunu tamamen kapatamaz ve Güneş'in etrafında parlak bir halka görünür.
Ay Tutulmaları
Bildiğimiz gibi Ay, yalnızca Güneşten gelen ışınları yansıttığı için görülebiliyor. Ve Ay tutulması sırasında Ay'a giden bu ışınlar Dünya tarafından engellendiği için Ay, Dünya'nın gölgesine girer. Ay tutukmaları Güneş tutulmalarının aksine daha sık ve uzun süreli gerçekleşirler, hatta Tam Ay tutulması 100 dakikaya kadar uzayabilir.
Tam Ay Tutulması: Bu durumda Ay Dünya'nın gölgesi tarafından tamamen örtülür ve Ay kırmızımsı bir renge bürünür. Bu nedenle 'Kanlı Ay' olarak da bilinir. Bu rengin oluşmasının sebebi şudur: Güneş ışınmlarının doğrudan Ay'a ulaşması engellense de bazı dolaylı ışınlar Dünya'nın atmosferi tarafından kırılıp bükülerek kırmızı rengi Ay'a gönderir.
Parçalı Ay Tutulması: Dünya'nın gölgesi Ay'ın yalnızca bir kısmını örter
İnsanlar her ne kadar erken dönemlerde bu olaylara bilimsel yaklaşmamış olsa da başlıkta da yazdığım gibi tutulmalar uzayın bize sunduğu büyüleyici danslardan yalnızca biridir...
Kaynaklar: - Bir nefeste evren (Colin Stuart) -Resim1 -Resim2
19 Mart 2025
Yorumlar